Tır Mevzuat
TIR SİSTEMİ VE TIR SÖZLEŞMESİ
TIR Sözleşmesi 1959 tarihinde Cenevre’de Avrupa ülkelerinin hemen-hemen tümünün katılımıyla,“TIR Karneleri Himayesinde Milletlerarası Mal ve Eşya Nakliyatına Dair Gümrük Sözleşmesi”, imzalayarak yürürlüğe konulmuştur. TIR Sözleşmesine ülkemizin katılımı 1966 tarihinde gerçekleşmiştir. Bu sözleşmenin amacı; = Uluslar arası Karayolu Taşıması) karnesi verilmesi ve bu karneye sahip araçlar ile bu Sözleşmeye taraf ülkeler arasında yapılacak transit taşımacılıkta teminat aranmamasıdır. Kuralların uygulanmasında taraf ülkelerde kefil kuruluşlar görevlendirilmiş olup, ülkemizde bu kuruluş Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)’dir.
TIR Sürücülerinin Uymak Zorunda Olduğu Yasaklar
- Uluslararası eşya taşıyan TIR araçları askeri yasak bölgelerde duramazlar. Bu taşıtların askeri tesis, birlik ve kurumların yakınında park etmeleri, film ve fotoğraf çekmeleri yasaktır.
- Uluslararası eşya taşıyan TIR araçları belirlenen güzergâhlar dışında hareket edemezler.
- TIR sürücüleri denetleme ve konaklama noktalarına kendilerine bildirilen müddetler içinde gelmeye ve Türkiye’de izledikleri güzergâhların genel geçiş süresine uymaya mecburdurlar.
- Türkiye’den transit geçen araçlar, yerleşim bölgelerinde duramazlar ve park edemezler.
- Denetleme ve konaklama noktaları dışında arıza, kaza, yol yapımı, yol kapanması ve hastalanma gibi nedenlerle park etmek mecburiyetinde kalan taşıt sürücüleri en yakın emniyet, jandarma veya gümrük teşkilatına başvurarak gecikme sebeplerini tevsik eden bir belge almak zorundadırTIR Sistemi eşyanın uluslararası taşınmasında kullanılan bir gümrük transit sistemidir.
Dayandığı beş temel prensip vardır.
- Araç veya konteynırların güvenliği: Eşya mühürlü araç ya da konteynırda taşınır. Bu araçlar gümrük makamları tarafından onaylanır ve bu onay her iki yılda bir yenilenir.
- Uluslararası garanti zinciri: Taşıma işlemi süresince oluşabilecek düzensizlikler nedeni ile ortaya çıkan gümrük vergi ve resimleri, uluslar arası garanti zincirinin güvenliği altındadır.
- TIR karnesi: Eşyanın uluslararası taşıması için düzenlenen TIR Karnesi tüm giriş, çıkış ya da transit ülke gümrük makamları tarafından kabul görmüş bir garanti belgesidir.
- Gümrük kontrollerinin karşılıklı olarak tanınması: Hareket gümrükleri tarafından alınan güvenlik önlemleri transit ve varış gümrük idarelerince kabul görür.
- Kontrollü giriş: TIR Sisteminde Karne verme ve garantör kuruluş olma görevi yetkili ulusal makamlarca verilir. Taşımacılar için ise sisteme giriş, karne veren ve garantör kuruluş ile ulusal gümrük makamları tarafından verilir.
Tır İşlemleri Yapmaya Yetkili Odalar:
- Antakya Ticaret ve Sanayi Odası
- Bolu Ticaret ve Sanayi Odası
- Bursa Ticaret ve Sanayi Odası
- Mersin Ticaret ve Sanayi Odası
- Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası
- Ankara Ticaret Odası
- Gaziantep Ticaret Odası
- İstanbul Ticaret Odası
- İzmir Ticaret Odası
- Kayseri Ticaret Odası
- Konya Ticaret Odası
Hareket gümrük idaresi tarafından yapılacak işlemler
TIR karnesine ilişkin bilgilerle, taşımacı firma temsilcisi veya sürücü tarafından
TIR İhracat (TIRİHR) özet beyanı düzenlenir. Tescil edilen Özet Beyana ilişkin TIR karnesi ve ekleri gümrük onay memuruna teslim edilir. Gümrük Onay Memuru, TIR karnesi ve taşıt onay belgelerini, TIR karnesinde yazılı eşyanın Faturası, CMR, Koli Listeleri, Fotoğrafları, Planlar, Çeki Listesi ve yükleme listesi gibi belgelerini de inceleyerek mevzuata uygun olduğu tespit ve kontrol eder. Onay memuru TIR karnesi Volet-1 yaprağı ve dipkoçanı ile Volet-2 yaprağı üzerinde;
- Eşya transit ise ibraz edilen belgeler esas alınarak döviz cinsinden kıymeti, (ihracat konusu eşya için TIR karnesine kıymet kaydedilmez)
- Gideceği ülkeye veya varsa diğer bir gümrüğe göre belirlenen güzergâhı,
- Tescil eden gümrük idaresinin adını ve tescil numarasını kaydeder.
Muayene ile görevli memur, verilen havaleye uygun olarak; eşyanın ve belgelerin birbirleri ile uyumlu olup olmadığını, taşıtın brandasında sökülme veya yırtılma kapalı römork ve konteynerlerde kırılma veya delinme olup olmadığını, gizli bölme bulunup bulunmadığını kontrol eder. Uygun olduğunun tespit edilmesi halinde taşıta mühür takılır.
Varış gümrük idaresi tarafından yapılacak işlemler
Varış gümrük idaresinde Otomatik olarak oluşturulan özet beyanın tescil numarası ve görevlendirilen Muayene memurunun sicil numarası TIR Karnesi üzerine kaydedilir. TIR karnesi ile eki belgeleri (CMR, Fatura, Çeki Listesi gibi) karşılaştıran ilgili servis, bu belgelerin birbirleri ile uygunluğunu tesbit ettiği takdirde TIR karnesini tescil eder.
Giriş Gümrüğünde Muayene
- Belgelerine göre taşıt evsafının uygunluğunun,
- Hareket gümrüğü veya yol boyu ülkelerin gümrük idarelerince vurulan mühürlerin sağlam olup olmadığının,
- Taşıt brandasında sökülme veya yırtılma, kapalı römork veya konteynerler da kırılma veya delinme olup olmadığının,
- Taşıtta gizli bölme bulunup bulunmadığının,
- Taşıtın mühür altında olmayan yerlerinin, kontrolü sağlanır.
Aykırılık halinde, komisyon marifetiyle taşıt açılarak TIR karnesi kapsamı eşya, masrafları taşmacıya ait olmak üzere, muayene edilir ve muayene sonucuna göre yapılan işlem hakkında tutanak tanzim edilir.
Denetleme Belgesi
İşlemi biten TIR aracının gümrük sahasını terk ettiği tarih ve saat, gümrük yetkililerince TIR DENETLEME BELGESİNE yazılır ve imzalanır. DÖRT NÜSHA OLARAK düzenlenen bu belgenin iki nüshası araç sürücüsüne verilir. Bir nüshası gümrük sahasının çıkış noktasında bulunan Gümrük Muhafaza memuruna verilir, bir nüshası da gümrükte saklanır. TIR karnesinde kayıtlı miktara göre eksik veya fazla çıkan kaplar ile dökme eşyada %3’ü aşan eksik veya fazla eşya hakkında eksiklik veya fazlalık takibatı yapılır.
TIR karnesinde kayıtlı miktara göre eksikliğinin veya fazlalığının tespit edildiğini gösterir tutanağın imzalandığı tarihte yapılan bildirim üzerine 3 aylık bir süre verilerek bu süre içerisinde TIR karnesi hamilinden (Taşıyıcı Firma) eksiklik veya fazlalığın neden kaynaklandığının belgelenmesi istenir. Eksikliğe ilişkin olarak verilen süre sonunda ibraz edilen belgelerin geçerli sayılmadığı veya herhangi bir belge ibraz edilmediği takdirde gümrük idaresince; eksik çıkan eşyaya isabet eden gümrük vergi ve resimleri tahakkuk ettirilerek
TIR karnesi hamilinden tahsil edilir. Fazlalığa ilişkin olarak verilen süre sonunda ibraz edilen belgelerin geçerli sayılmadığı veya geçerli bir belge ibraz edilmediği takdirde fazla eşyaya el konularak müsadere edilir ve fazla çıkan eşyanın CİF kıymeti kadar para cezası alınır.
TRANSİT REJİMİ
Yabancı eşya ile ihracat gümrük işlemleri tamamlanmış eşyanın gümrük gözetimi altında Türkiye Gümrük Bölgesinde bir yerden diğer bir yere taşınması Gümrük Kanunu ve Yönetmeliğindeki Transit Rejimi hükümlerine tabidir.