Güvenli Sürüş
Araca binmeden önce yapılması gerekenler;
* Aracın çevresinde bir tur atarak; vuruk kırık sızıntı hasar vb. olup olmadığını kontrol etmek
* Lastikler kontrol edilir.
* Yakıt ve yağ seviyesi kontrol edilir.
* Radyatör ve Su seviyesi kontrol edilir.
* Akü kontrol edilir.
Araca binince yapılacak kontroller;
* Sürücü koltuğu kontrolü ve ayarlanması,
* İç Dış aynaların kontrolü ve ayarlanması,
* Emniyet kemeri kontrolü yapılır.
Sürücüler
a) Araçlarını, durumun elverdiği oranda gidiş yönüne göre yolun en sağından sürmek.
b) Yol çok şeritli ise, trafik durumuna göre hızının gerektirdiği şeritten gitmek
c) Şerit değiştirmeden önce, gideceği şeritte araçların güvenle geçişlerinin tamamlamalarını beklemek.
d) Trafiği aksatacak ya da tehlikeye sokacak şekilde şerit değiştirmemek.
e) Gidişe ayrılan yol bölümünün en sol şeridini sürekli olarak işgal etmemek.
f) İki yönlü, dört veya daha fazla şeritli yollarda, motosiklet, otomobil, kamyonet, minibüs ve otobüs dışındaki araçları sürenler, geçme ve dönme dışında en sağ şeridi izlemek zorundadırlar.
Ayrıca sürücülerin;
- Geçme, durma, duraklama, dönme ve park etme gibi haller dışında şerit değiştirmeleri.
- İki şeridi birden kullanmaları.
- Araçların cinsine ve hızına uygun olmayan şeritten gitmeleri.
- Kavşaklara yaklaşırken, yerleşim yerleri içinde 30 metre, dışında 150 metre mesafe içinde şerit değiştirmeleri.
- İşaret vermeden şerit değiştirmeleri yasaktır.
Hızın azaltılması gereken yerler;
* Kavşaklara yaklaşırken,
* Dönemeçlere girerken,
* Tepe üstlerine yaklaşırken,
* Dönemeçli yollarda ilerlerken
Yaya ve hemzemin geçitlere,
* Tünellere, dar köprü ve menfezlere yaklaşırken,
* Yapım ve onarım alanlarına girerken hızlarını azaltmak, zorundadırlar.
Dönüşler
Sağa dönüşler:
- Dönüş işareti verilir.
- Sağ şeride veya işaretle dönüş izni verilen şeride girilir.
- Hızını azaltılır.
- Dar bir kavisle dönüş yapılır
Sola dönüşler:
- Dönüş işareti verilir.
- Yolun gidişe ayrılmış olan kısmının soluna yanaşılır.
- Hızını azaltılır.
- Dönüşe başlamadan, varsa sağdan gelen taşıtlara ilk geçiş hakkını verilir.
- Dönüş sırasında, karşıdan gelen ve emniyetle duramayacak kadar kavşağa olan araçların geçmesini beklenir.
- Gireceği yolun gidişe ayrılan kısmına girmek üzere, arkadan gelen ve sola dönecek diğer taşıtları engellememek için dönüşünü geniş kavisle yapılır.
- Dönüş sırasında ilk geçiş hakkını, kurallara uygun olarak karşıya geçen yayalara, varsa bisiklet yolundaki bisikletlere verilir.
- Güvenli Sürüş ile İlgili Tanımlar
Limit Noktası: Aracın seyri sırasında önümüzdeki viraja bakarken gördüğümüz en son noktadır.
Takip Mesafesi: Bir aracın 2 saniyede kat ettiği yola denir. Metre cinsinden söylemek gerekirse hızının yarısıdır.
Tünel Görüşü: Hızlı araç kullanırken görme alanının daralması sonucu ortaya çıkan bir durumdur.
Hız Körlüğü: Hız körlüğü; artan hız sonucunda sürücünün yol ve çevresine yönelik görsel verileri, yani eşya ve olayları, tam olarak algılayamamasıdır.
Reaksiyon Mesafesi: Durmayı gerektiren bir tehlikenin fark edilmesi halinde algılama ve frene basılma anına kadar geçen süreye denir. Üç hale bağlı olarak değişkenlik gösterir.
1- Hız
2- Sürücünün ruhsal durumu
3- Sürücünün konsantrasyonu
Durma Mesafesi: Bir aracın sürücüsünün önünde beklenmedik bir
gelişme olduğunda durması için gereken mesafeye denir.
Frenleme mesafesi + Reaksiyon mesafesi = Durma mesafesi
Frenleme mesafesini etkileyen faktörler;
- Hız
- Lastiklerin Durumu
- Yolun yüzeyi
- Yolun eğimi
ABS Fren Sistemi: ABS Fren sistemi araçların lastiğinin fren sırasında kilitlenerek kaymasını engelleyen bir güvenlik mekanizmasıdır.
(Not: ABS, Frenleme mesafesini de ne uzatır, ne de kısaltır, değiştirmez.)
Merkez kaç kuvveti: Virajda genelde merkez kaç kuvveti ortaya çıkar. Bu kuvvet aracı viraj dışına doğru itmeye çalışır. Bu işlem esnasında araç devrilebilir.
ASR: Araba tekerlerinin patinaj yapmasının önlenmesi amacıyla kurulan bir sistemdir.
ESP: Arabalardaki elektronik stabilite ve yol tutuş kontrolünü sağlayan sistemdir.
Aktif Ve Pasif Güvenlik Sistemleri
Aktif Güvenlik (1. Derece Güvenlik Tedbirleri)
- Lastikler
- Fren sistemleri (ABS, ASR) ve ESP
- Silecekler
- Ön camlar
- Aynalar
- Arka Camlar
- Üçüncü stop lambası
Pasif Güvenlik (2. Derece Güvenlik Tedbirleri)
- Emniyet Kemeri
- Hava Yastığı
- Direksiyon
- Baş Arkalıkları
- Lamelli Cam• GÜVENLİ SÜRÜŞ TEKNİKLERİ •
- Virajlar
Motorlu araçların dengesini bozan yol kesimlerinden en etkiliolanıdır.
Virajlara girildiğinde dönülen yöndeki tekerlekteki ağırlık azalarak diğerlerine geçer, üzerinde yük azalan tekerleklerin yol ile teması azalır ve kayma kolaylaşır.
Viraj içinde gereğinden fazla gaza basmak veya fren yapmak tekerlerin yol ile temasını daha da azaltır ve kayma hareketini çok kolaylaştırır.
Viraja yaklaşıldığında hız düşürülmeli ve viraja giriş hızına uygun vites seçilmelidir.
Viraj alımında geçerli ilk kural “yavaş gir - hızlanarak çık” şeklinde açıklayabileceğimiz ve yapılan genel hatanın tersine aracı
virajın alımı sırasında değil, daha viraja girmeden yavaşlatmayı hedefleyen kuraldır.
“Önce dış - sonra iç - tekrar dış” olarak adlandırabileceğimiz ikinci kural ise virajı dönülmesi mümkün en geniş açıyla dönebilmemizi ve dolayısıyla aracın yere daha fazla tutunmasına yardımcı olmayı amaçlar.
Tekerlekler ve Lastikler
Lastikler, otomobille zemin arasında bir bağ kurduğu için lastik hava basıncı otomobilin sürüş özelliklerini belirleyen en önemli etkendir.
Lastik havalarının Tavsiye edilen değerde olması: Lastik hava basınç değerlerinin üretici firma önerilerine göre olması gerekir lastik hava basınçları araca her binişte kontrol edilmesi gerekir.
Isıdan dolayı lastik hava basıncı fazlalaşmış ise, lastik havası olduğu basınçta bırakılır.
Lastik hava basıncı normalden fazla olursa: Hava basıncı fazla olursa lastikler ortadan aşınır ve araçta seyir esnasında yolda titremeler oluşur.
Lastik hava basıncı normalden az olursa: Lastik hava basıncı normalden az olursa, yakıt tüketimi fazla olur. Enerji kaybı fazla olur. Lastiğin üzerindeki rakamlar ebatlarını bildirir. Ön düzen (rot) ayarı bozuk olan araçta, ön lastikler içten veya dıştan aşınır. Lastikler periyodik olarak üretici firmanın belirttiği kilometrelerde değiştirilir. Karlı havalarda çekici lastiklerin ikisine de zincir takılır. Kış şartlarında, dar ve havası doğru şişirilmiş lastikler daha fazla tutunma sağlar.
Güvenli Sürüş Teknikleri Önemli Notlar
Araçta uzun farlar 100 metreyi aydınlatır.
Araçta kısa farlar 25 metreyi aydınlatır.
Karda güvenli sürüş için;
İnik lastik karda çok daha fazla kayar.
Tabanı geniş lastik değil, dar lastik daha fazla tutunma sağlar.
Kayma olan yerlerde patinaj zinciri takmak gerekir.
Hava sıcaklığından dolayı lastik hava basınçları artmış ise, olduğu değerde bırakılır.
Aşınmış lastiklerle yola devam edilirse, Frenleme mesafesi uzar.
Dönüş sırasında araca etki eden kuvvete, merkez kaç kuvveti denir.
ABS, frenleme mesafesinin değişiklik göstermesinde etkili değildir.
Motorlu araçlarda; viraj içinde gereğinden fazla gaza basmak veya fren yapmak, Tekerleklerin yol ile temasını daha da azalır ve kayma hareketini kolaylaştırır.
Frenleme sırasında, araç yükü ile yük hızı birbirine eşittir.
Yan rüzgârların aracın yön değiştirmesine etken olduğu alanlarda sürücü hızını azaltmalıdır.
Su birikintilerinde lastiklerin yerle teması kaybetmeleri halinde sürücü, gazı kesmeli ve direksiyonu düz tutmalıdır.
Araç kızaklama halindeyken, gaz pedalından ayak çekilir ve yüzeyle tekrar temasın sağlanması beklenir.
Seyir halinde aracın arka lastiği patlarsa, araç lastik patlayan yöne savrulur.
Kaygan zeminli bir viraja girildiğinde araç önden kaymaya başladığında, frene basmamak ve direksiyonu kayan yönde çevirmek gerekir.
ABS fren sistemi, savrulmadan yavaşlamayı ve durmayı sağlar.
Arkaya doğru yüklenmiş araçlarda sürüş esnasında, direksiyon hakimiyeti zorlaşır, yakıt sarfiyatı artar.
Sisli havalarda, aracın kayganlık faktörü arttığında, sis farlarıyla, takip mesafesini arttırarak, yolun sağındaki yol çizgisini, çizgi yoksa yolun sağ sınırı takip edilir.
Lastik basıncı ile kat edilen mesafe arasında bir bağlantı yoktur.
Kamyon, kamyonet, römork ve yarı römorklarda yük üzerinde insan taşınması yasaktır.
Gerekli hallerde, kamyon, kamyonet, römork ve yarı römorklarla;
A) Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkındaki Yönetmelikte belirtilen ölçülere uygun oturma yerleri yapılması,
B) Kasa kenarlarının düşmeyi önleyecek şekilde kapalı ve üzerinin örtülü olması, Şartıyla taşıma sınırının her tonu için 2 yolcu taşınabilir.
Çalışma ve Dinlenme Süreleri
Ticari amaçla Yük taşımacılığı yapan ve azami yüklü ağırlığı 3,5 ton ve üzeri yük taşıyan araç sürücülerini ve taşıma kapasitesi Sürücü dahil 9 kişiden fazla taşıyabilen (minibüs) araç sürücülerini kapsar. (Traktör ve tarım ormancılık işletmelerinde çalışanları, Geçiş Üstünlüğüne sahip araçları kapsamaz)
Çalışma ve Araç Kullanma Süreler
Çalışma:Aracın çalışır durumda olması, araç kullanarak ve diğer işleri yaparak geçen zaman,aracıyla ilgilenmesi, yolcularla,veya aracın yüküyle geçirdikleri zamana Çalışma denir
* Bir sürücü 1 günde en fazla 9 Saat araç kullanabilir.
* Bir sürücü haftada 2 defayı geçmemek şartıyla 10 Saate çıkarılabilir.
* Bir hafta toplam 56 saat araç kullanabilir. Hatada toplam çalışma süresi 6 gündür.
* Birbirini takip eden iki haftada kesintisiz araç kullanma süresi 90 saati geçemez Araç iki sürücü kullanılıyorsa iki şoför toplam 18 saat kullanabilir Mola
* Sürücünün taşıt kullanamadığı ve başka bir işle uğraşmadığı dilenmek için kullandığı herhangi bir süreye mola denir.Kesintisiz en fazla araç kullanma süresi 4,5 saattir. Bu süre sonunda 45 dk. mola vermek zorundadır.
* Eğer 4,5 saat araç kullanımı içerisinde bir mola verecekse 15 dakika sır. Molalar süresince sürücü başka bir işle meşgul olmazlar.
Molalar dinleme süresi olarak sayılmaz.
Dinlenme
* Taşıt sürücüsünün vaktini serbestçe kullanabileceği herhangi bir kesintisiz en az bir saatlik süreye dinlenme denir.
* 24 Saatlik (1 gün) süre içinde toplam 11 saat kesintisiz dinlenmesi gerekir.
* Günlük dinlenme süresi 2 yada 3 parça halinde kullanılmak istenirse biri 8 saatten az olmamak kaydıyla 12 saate çıkarılarak kullanılır.
* 6 günlük çalışan süresinin sonunda 1 gün tatil kullanmak zorundadır.
* 11 Saatlik kesintisiz dinlenme süresi haftada 3 defayı geçmemek üzere 9 Saate indirilebilir.
* Araç iki sürücü kullanılıyorsa 30 saat çalışma süresi sonunda her biri ayrı ayrı 8 saat dinlenecektir.
Dinlenme sürelerinden biri haftalık dinlenmeye eklenerek kesintisiz 45 saate uzatılır.
* Dinlenme sürelerinden biri haftalık dinlenmeye eklenerek taşıtın veya sürücünün üstleneği yerde geçirilecekse 36 saate indirilebilir.
* Dinlenme sürelerinden biri haftalık dinlenmeye eklenerek başka bir yerde kullanılacaksa 24 saate indirilebilir.
Takoğraf: Sürücünün çalışma ve dinlenme süreleri ile yaptığı hızı kaydeden cihazdır.
Takoğraf şehirler arası yük,eşya ve yolcu taşımacılığı yapan Otobüs, Kamyon, Çekicilerde bulunması zorunludur.
Araçlara ait takoğraf kayıtlarını 1 Ay Araçta 5 Yıl İşyerinde saklamak zorundadır.
Not: Şehir İçi Ve Belediye mücavir alanı içinde taşımacılık yapanlarda bulunmaz. (Örnek; Belediye Otobüsleri)
Dikkat: Takoğraf cizahı olmadan yada bozuk tokoğrafla trafiğe çıkannşöförlere idari para cezası ve 20 puan ceza, takoğraf takıncaya yada